Bệnh đau dạ dày (đau bao tử) là căn bệnh thường gặp nhất của các chứng bệnh đường tiêu hóa. Bệnh gây hiện tượng khó tiêu, đầy bụng hay ợ hơi, ợ chua. Bệnh gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy bệnh đau dạ dày là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị kịp thời.
Dạ dày được chia thành 2 phần chính là thân dạ dày và hang vị dạ dày. Thành dạ dày được cấu tạo từ 4 lớp là thanh mạc, lớp cơ, hạ niêm mạc, niêm mạc. Dạ dày có bờ cong nhỏ và bờ cong lớn được nuôi dưỡng bởi động mạch từ thân tạng.
Đau dạ dày là tình trạng dạ dày mắc phải một số vấn đề gây ra sự tổn thương ở bên trong mà phần lớn là do viêm loét dạ dày. Bệnh nhân thường xuyên phải đối mặt với những cơn đau bụng dạ dày âm ỉ khi quá đói hoặc lúc quá no.
Theo các nhà khoa học thì 80% bệnh nhân bị hiện tượng đau dạ dày là do vi khuẩn Helicobacter Pylori (Hp). Tuy nhiên không phải ai bị nhiễm vi khuẩn Hp cũng đều bị mắc bệnh dạ dày. Có 25% số người đang bị nhiễm vi khuẩn Hp nhưng không bị mắc bệnh này
Vị trí đau dạ dày thường gặp là
- Vùng thượng vị
- Vùng bụng giữa
- Vùng bụng phía trên bên trái
- Đối tượng dễ bị đau dạ dày
Đau dạ dày ở trẻ em: do chế độ ăn uống không khoa học hoặc do lây truyền từ người lớn bị viêm dạ dày thông qua thói quen hôn, mớm thức ăn, dùng chung đồ dùng…
Đau dạ dày ở phụ nữ mang thai: khi kích thước thai nhi phát triển lớn sẽ chèn ép các cơ quan trong bụng mẹ. Lúc này, vị trí của dạ dày bị thay đổi làm cho thức ăn bị ứ đọng, khó tiêu hóa gây đau, tổn thương lớp niêm mạc dạ dày
Người có thói quen sinh hoạt không tốt: thói quen ăn uống không hợp lý, uống nhiều bia rượu, hay thức khuya, nhịn ăn sáng, sử dụng nhiều chất kích thích. Bên cạnh đó áp lực công việc, stress nặng cũng gây đau dạ dày
Các dạng của bệnh đau dạ dày
Đau dạ dày cấp: xảy ra khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương cấp tính. Nếu không được điều trị sớm thì tình trạng này rất dễ chuyển sang giai đoạn mãn tính. Bệnh nhân thường bị đau kéo dài vào sáng sớm hoặc ban đêm
Đau dạ dày tá tràng: còn được biết đến là bệnh viêm loét dạ dày tá tràng gây tình trạng nóng rát vùng xương ức, đau dữ dội kèm theo xuất huyết dạ dày
Viêm dạ dày ruột: là hiện tượng niêm mạc dạ dày và ruột bị nhiễm trùng. Người bệnh có biểu hiện tiêu chảy ra máu, đau đầu, sốt, cơn đau dạ dày lan ra sau lưng
Viêm dạ dày HP do vi khuẩn HP gây ra khiến bệnh nhân bị nóng rát thượng vị, hay nôn vào buổi sáng và nôn ra máu
Đau dạ dày trào ngược do dư thừa axit dạ dày và cơ vòng dưới thực quản hoạt động không tốt làm cho dịch dạ dày và thức ăn trào ngược lên thực quản gây đau, viêm họng
Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học đã cố gắng nghiên cứu, phân tích để tìm ra những nguyên nhân đau dạ dày. Việc phát hiện chính xác các tác nhân gây bệnh có vai trò quan trọng trong điều trị và phòng tránh bệnh. Nguyên nhân đau bao tử thường do tác động của nhiều yếu tố bao gồm:
- Nhiễm vi khuẩn Hp
- Trào ngược dịch mật
- Stress, căng thẳng làm tăng lượng acid tiết ra từ dạ dày
- Có tiền sử phẫu thuật dạ dày hoặc đang bị chấn thương dạ dày
- Thiếu máu ác tính
- Đã từng xạ trị
- Lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau
- Bị nhiễm ký sinh trùng
- Nhiễm nấm
- Thường xuyên ăn những đồ ăn quá cứng
- Ăn quá no
- Nhịn đói thời gian dài và thường lặp lại
- Sử dụng những loại đồ uống tính axit cao, cà phê
- Hút thuốc lá
- Uống nhiều bia, rượu
Các nguyên nhân này thường diễn ra do những thói quen ăn uống hàng ngày thiếu khoa học. Những bữa ăn diễn ra không điều độ và hay sử dụng chất kích thích trong khi ăn làm cho dạ dày hoạt động bất thường và khả năng bị tổn thương cao.
Một số nguyên nhân bên trong cơ thể có liên quan đến các bệnh lý cũng có thể gây đau dạ dày như sau:
Bệnh sỏi mật: Các viên sỏi được hình thành và lớn lên bên trong túi mật khiến dạ dày của người bệnh bị đau. Ăn quá nhiều vào buổi đêm hoặc ăn nhiều chất béo là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.
Hiện tượng trào ngược axit: Nằm ngay sau khi ăn no, ăn quá nhanh, quá nhiều hoặc ăn nhiều loại thức ăn có khả năng gây trào ngược dạ dày. Ngoài ra đây cũng là nguyên nhân dẫn đến loét thực quản, chảy máu và sẹo thực quản.
Viêm túi thừa: Dấu hiệu nhận biết của tình trạng này là đau bụng dạ dày, sốt, buồn nôn. Viêm túi thừa khiến cho các túi mô nhỏ phát triển trên lớp lót ở hệ tiêu hóa phồng lên.
Loét dạ dày: cơn đau dạ dày thường xuất hiện vào ban đêm hoặc đau giữa những bữa ăn.
Hội chứng ruột kích thích: một trong số những triệu chứng của bệnh có thể khiến người bệnh bị đau dạ dày.
Tụ khí ga: Khí ga có thể bị tích tụ ở bên trong dạ dày do các đồ ăn và thức uống có ga dẫn đến căng chướng bụng, thường đau nhói ở vùng bụng trên.
Theo bác sĩ Nguyễn Trọng Nghĩa (ĐH Y dược TpHCM), các nguyên nhân gây đau dạ dày rất đa dạng, do một hay nhiều yếu tố khác nhau gây nên. Trong đó phải kể đến những thói quen sinh hoạt không lành mạnh, chẳng hạn như uống nhiều bia, rượu, hút thuốc lá, để bụng quá đói hoặc quá no ăn không đúng giờ,…
Ngoài ra, lạm dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh, thường xuyên căng thẳng, thiếu máu ác tính, trào ngược dịch mật, bị thương trong dạ dày… dẫn đến dạ dày bị bào mòn và viêm loét.
Khi bị nhiễm nấm, những loại ký sinh trùng (anisakis), vi khuẩn HP thường sẽ gây đau và viêm loét dạ dày. Ở Việt Nam có xấp xỉ 70% dân số bị nhiễm khuẩn HP. Chỉ tính riêng tại TP HCM, có tới 90% số người bị viêm loét dạ dày có liên quan đến sự xuất hiện của vi khuẩn HP.
Nguyên nhân nhiễm vi khuẩn HP:
Năm 1982, hai bác sĩ người Úc là Barry Marshall và Robin Warren đã tiến hành nghiên cứu và phát hiện ra vi khuẩn Helicobacter pylori (HP). Đây là một loại xoắn khuẩn gram âm, chúng sống ký sinh ở lớp nhầy nằm trên bề mặt của niêm mạc dạ dày. Chúng đóng vai trò rất quan trọng ở hệ sinh thái dạ dày tự nhiên của con người.
Đa số các loài vi khuẩn đều không thể phát triển được trong dạ dày mà sẽ bị tiêu diệt bởi các chất axit ở niêm mạc dạ dày tiết ra. Vi khuẩn HP là loại duy nhất có thể tồn tại trong môi trường axit đậm đặc đó.
Tuy nhiên, đây cũng chính là tác nhân gây ra bệnh viêm loét dạ dày vì nó sản sinh ra chất phá hủy niêm mạc dạ dày, làm tổn thương dạ dày, thậm chí nếu như diễn ra trong một thời gian đủ dài sẽ gây ung thư dạ dày.
Chú ý quan trọng:
Vi khuẩn HP có khả năng lây lan từ người sang người trong những trường hợp sau:
- Khi hôn nhau
- Sử dụng chung cốc uống nước hoặc bát, đũa
- Lây lan qua nguồn nước khi chất thải của người nhiễm HP thải ra môi trường do không được xử lý tốt làm nhiễm nguồn nước…
- Các loại thực phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh
Số người bị nhiễm bệnh đau dạ dày do nhiễm vi khuẩn Hp đang ngày càng tăng lên một cách chóng mặt trong những năm qua. Và đây chính là những nguyên nhân gây ra tình trạng trên.
